آبنیک، دشت جانستون

گزارش ارسالی به روزنامه ایران، 7 مرداد 1391

جاذبه های طبیعی و گردشگری تهران

آبنیک؛ روستایی زیبا با مناظری دل‌انگیز

آبنیک، دشت جانستون

روستای آبنیک روستایی سرسبز و خوش آب و هوا از توابع بخش رودبار قصران شهرستان شمیرانات است. برای دیدن آن باید به 12 کیلومتری شمال شرقی فشم، بعد از روستاهای زایگان و لالان بروید. ارتفاع روستای آبنیک 2400 متر از سطح دریا است. جمعیت روستا در تابستان حدود 150خانوار است که در زمستان به کمتر از یک سوم این مقدار کاهش می‌یابد. آبنیک با دارا بودن آب و هوای سرد و ییلاقی، حاشیه سرسبز رودخانه کلارود و دامنه های گسترده کوههای اطراف همه ساله بخصوص در فصول بهار و تابستان پذیرای گروه گردشگران از تهران و سایر نقاط کشور است. رودخانه کلارود (که محلی ها به آن رودخانه آبنیک می گویند) به طول 7 کیلومتر از کوه‌های جانستون و خرسنگ سرچشمه گرفته و یکی از سرشاخه‌های رودخانه جاجرود به شمار می‌آید.

آبنیک که در گویش محلی به آن “آب نک” یا “اونک” نیز می‌گویند به سه محله: بالا محل (جور سره)، پایین محل (جیر سره) و ملا محله تقسیم می‌شود. در این روستا معادن ذغال سنگ وجود دارد که در گذشته مانند معادن گرمابدر و شمشک فعال بوده است. آبنیک پیش از این دارای یک مدرسه و یک بهداری فعال هم بود که سالیان اخیر همچون معادن ته کشیده آن تعطیل است.

اوج سرسبزی و زیبایی دره و رودخانه آبنیک از اواسط خرداد تا اوایل مرداد ماه است. در این موقع از سال دره آبنیک به راستی تکه‌ای از بهشت است. حاشیه دو طرف رودخانه پوشیده از سبزه‌ها و بوته‌های قد کشیده، گل‌پرهای بلند و گل‌های رنگارنگ است که چشمهای هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد. آبنیک همیشه زیباست اما در این محدوده زمانی از سال، به جرات می‌توان گفت رودخانه آبنیک با مناظر چشم نواز و سرسبزی اطرافش یکی از زیباترین رودخانه‌های طبیعت اطراف تهران است.

دکتر غیاث الدین جزایری در کتاب زبان خوراکی‌ها درباره این روستا می‌نویسد:

“در نزدیکی فشم شهرکی به نام آبنیک وجود دارد که ساکنان آن بلند قد می‌باشند و فرزندان آن‌ها نیز خوش هیکل و بلند قامت می‌شوند. چشمه‌های این شهرک نیز به حد کافی مواد معدنی برای بلندی قد دارد”.

بقیه در ادامه مطلب

امامزاده ابراهیم

از جمله دیدنیهای مذهبی-تاریخی آبنیک آستانه مبارک امامزاده ابراهیم، امامزاده طیب و امامزاده موسی است.

امامزاده ابراهیم (ع) از فرزندان امام علی بن موسی الرضا (ع) می‌باشد. عبور رودخانه ای زیبا با آب شیرین و گوارا از میان روستای آبنیک و از مجاورت بقعه متبرکه امامزاده ابراهیم (ع) باعث شده تا جذابیت این روستا بیشتر شده و هر روزه گردشگران و مسافران علاقمند لحظاتی را در جوار این حرم مطهر بگذرانند.

مورخ کبیر ابو مخنف خزاعی در کتاب بحر الانساب ص 118 می‌نویسد: “امامزاده ابراهیم ابن موسی الرضا با دو فرزندخود موسی و طیب از بغداد روی به ولایت ری نهادند و چون به موضع آبنیک رسیدند به درجه شهادت نائل شدند.” در نسخه خطی موجود در آستان قدس رضوی -ص 65- نیز محل شهادت این امامزادگان “اونک” آورده شده است. قدمت اولیه مقبره امامزاده به قرن 5 و 6 هجری رسیده و بنای فعلی آن به قرون 8 و 9 هجری تعلق دارد. این اثر ارزشمند (امامزاده ابراهیم) در مهر ماه سال 1382 تحت شماره 10394 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در همین تاریخ بنای امامزاده طیب نیز تحت شماره 10396 آثار ملی به ثبت رسیده است.

بیشتر بخوانید: روستای امامه

پل تاریخی

در محل تقاطع سه راهی فشم-آب نیک-گرمابدر، بر روی رودخانه آبنیک پل یک دهانه‌ای وجود دارد که مربوط به دوره پهلوی اول و سال احداث آن 1320 هجری شمسی است .مصالح ساخت پل سنگ مالون تراشیده و سیمان بوده و به سبک پلهای راه آهن سراسری و دیگر پلهای اول ساخته شده است. در دو طرف بالای دهانه پل دو قطعه سنگ نسبتآ بزرگ نصب شده که در بالای آن سال 1320 و در پائین آن 1941 حک شده است. پل آبنیک علی رغم گذشت بیش از شصت سال از عمر آن از استحکام و ایستایی بسیار خوبی برخوردار بوده و کوچکترین خللی به آن وارد نشده است. در حال حاظر عبور جوی آب از پشت پایه جنوبی پل موجب ریزش دائم آب از بدنه های آن شده که پل را در وضعیت آسیب پذیری قرار داده است. پل تاریخی آبنیک در مهر ماه سال 1382 تحت شماره 10397 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

دشت جانستون

از جاذبه های گردشگردی و طبیعی محل باید به دشت جانِستان (جانستون) اشاره کنیم که در شمال تنگ آبنیک قرار دارد. دشتی زیبا با مناظری دل انگیز که آخر هفته‌ها و ایام تعطیل پذیرای طبیعت دوستانی هست که به قصد پیاده روی و کوه‌پیمایی به این منطقه سفر می‌کنند. همچنین کوهنوردان برای فتح قله های مرتفع جانستون و خرسنگ -با ارتفاع بیش از 3900 متر- از این دشت حرکت می‌کنند. با پیاده روی در دره آبنیک، عبور از رودخانه و طی کردن مسیری صخره‌ای که شیب نسبتآ تندی دارد، بعد از حدود یک تا یک و نیم ساعت به دشت جانستون می‌رسید. دشتی مسطح با چشم اندازی وسیع که در بهار و تابستان بسیار زیبا و سرسبز است. دشت جانستون از ارتفاع حدود 2 هزار و 750 تا 3 هزار متر گسترش دارد.

در مورد علت انتخاب این نام برای دشت و قله مشرف به آن اطلاعات دقیقی در دست نیست. به روایتی اولین صعود کننده به قله جانستون یک تبعه خارجی به نام “John Stone” بـوده است و روایتی دیگر سخت بـودن صعود این قله و وجود صخره‌های سنگی در اطراف آن را دلیل انتخاب این نام می‌داند و آن را به جان‌ ستان تعبیر می‌کند. تابلو نصب شده در ابتدای جاده خاکی عبارت “جانستان” (Janestan) روی آن نوشته شده است. (تصویر ضمیمه)

در مسیر دشت جانستون، از همان ابتدای راه که از روستا خارج می‌شوید کمی که در پیچ و خم جاده به جلو می‌روید رودخانه خروشان آبنیک، کوه‌های سربرافراشته و کوه‌‌پایه‌های سرسبز، باغ‌های پراکنده گیلاس و آلبالو در طول مسیر و سبزه ها و گل‌پر‌های بلند در دو طرف جاده نوید یک پیاده روی فرح بخش و یک روز بیاد ماندنی در دل طبیعت را به شما می‌دهند. اگر اهل پیاده روی در طبیعت هستید پیشنهاد میکنم که خودروی خود را داخل روستا و یا در ابتدای “خیابان جانستان” در یک محل مناسب پارک کرده و پیاده روی به سمت دشت را آغاز کنید چون این جاده با طبیعت سرسبز اطرافش آنقدر زیباست که حیف است به آبنیک بروید و در این جاده زیبا قدم نزنید.

بیشتر بخوانید: دشت هویج

با حرکت در خیابان اصلی روستا، پس از عبور از دو پل به یک دوراهی با تابلوی راهنما می‌رسید که سمت راست “خیابان جانستان” و سمت چپ “امامزاده ابراهیم” را نشان می‌دهد. وارد خیابان جانستان شده و در امتداد رودخانه به سمت بالا حرکت کنید. پس از طی حدود 3 کیلومتر (حدود 45 دقیه پیاده روی) به انتهای خیابان جانستان می‌رسید، جایی که باید با عبور از روی چند سنگ و تنه درخت از عرض رودخانه گذر کنید. (تمام طول خیابان جانستان را با خودرو نیز می‌توانید طی کنید). بعد از گذر از رودخانه در یک راه باریک مال‌رو حدود نیم ساعت تا 45 دقیقه راه تا دشت جانستون در پیش دارید. پس از حدود 10 تا 15 دقیقه پیاده روی در این راه مال‌رو به جایی می‌رسید که باید در امتداد دره و رودخانه به سمت چپ گردش کنید. در اینجا باید حواستان باشد که از رودخانه جدا شده و در مسیر پاکوب به سمت بالا ارتفاع بگیرید تا به صخره های بالای مسیر برسید. آنطرف صخره‌ها دشت زیبای جانستون در انتظار شماست.

غار بیوک آقا

اگر راه پاکوب در میان دشت را ادامه دهید پس از حدود 30 تا 45 دقیقه به انتهای دشت می‌رسید جایی که غار دست ساز بیوک آقا در دل کوه خودنمایی می‌کند. ابعاد تقریبی این غار 4 در 5 متر به ارتفاع 2 متر است که ورودی آن نیز سنگ‌چین شده. بنا به روایتی از قول بیوک آقا کندن و اتمام این غار 23 سال بطول انجامیده! این غار یکی از غارهای سه گانه این مرد تلاشگر تبریزی در مسیر کوههای اطراف تهران است که بیوک آقا با دست و با ابزار ساده -چکش و درفش- ساخته است.

غار بیوک آقا در مواقع اظطراری و شرایط نامساعد جوی می‌تواند جان‌پناه مناسبی برای طبیعت گردان و کوهنوردان باشد. در روزهای گرم و آفتابی تابستان نیز می‌توان در سایه خنک این غار به استراحت پرداخت.

در میانه و انتهای دشت و همچنین اطراف غار در چند نقطه چشمه های آب شیرین به زیبایی هر چه تمام‌تر از دل کوه بیرون آمده و به رودخانه اصلی می‌پیوندند. چشمه‌های پرآب و خروشانی که جلو‌ه‌ای از عظمت و لطف بیکران خداوند متعال به طبیعت و انسانهاست… شکوه و عظمتی که باید دید، لذت برد و شاکر بود.

چطور به آبنیک برویم:

برای رفتن به آبنیک، اگر خودروی شخصی دارید از طریق بزرگراه شهید بابایی و یا جاده تلو-لشگرک خود را به دوراهی لواسان-فشم برسانید. از آنجا به سمت اوشان و فشم 15 کیلومتر رفته تا به میدان فشم برسید. از میدان فشم به سمت راست 12 کیلومتر دیگر بروید تا پس از پشت سر گذاشتن روستاهای زایگان و لالان به تابلوی روستای آبنیک برسید. از سر جاده تا داخل روستا حدود 500 متر بیشتر راه نیست.

بیشتر بخوانید: قله جانستون

اگر وسیله نقلیه ندارید، می‌توانید با اتوبوس و تاکسی خود را به میدان تجریش برسانید و از آنجا سوار بر مینی‌بوس‌ها یا تاکسی‌های فشم شوید و از راننده بخواهید شما را تا آبنیک برساند.

چهار راه تهرانپارس نیز سواری خطی برای لواسان و فشم دارد.

توصیه‌ها:

* اگر به آبنیک رفتید از خرید ماست گوسفندی محلی غافل نشوید. چند مغازه در داخل روستا قرار دارد که می‌توانید از آنها سایر فرآورده‌های محلی مثل: سرشیر، پنیر، کره، عسل و غیره را نیز تهیه کنید.

* چشمه های دشت جانستون: اولی در همان ابتدای دشت از پای یک سنگ صخره ای جاری است. دومی در میانه دشت، پس از حدود 15 تا 20 دقیقه پیاده روی چشمه بزرگ و پرآبی است که از دل کوه بیرون آمده، ابتدا به داخل یک آب انبار ریخته و سپس به سمت رودخانه سرازیر می‌شود. چشمه بعدی در انتهای دشت و پائین غار بیوک آقا قرار دارد که در مجاورت سمت چپ رودخانه از یک لوله به بیرون جریان دارد.

* چشمه های بزرگ و کوچک دیگری نیز در طول مسیر خصوصا پائین غار و در دو طرف رودخانه وجود دارند که از آنها نیز می‌توانید آب بردارید اما زیاد در دسترس نیستند و برای رسیدن به آنها باید کمی به خودتان زحمت بدهید. ضمن اینکه بعضی از این چشمه ها فصلی بوده و در فصول گرم و خشک سال آب ندارند. با توجه به اینکه پیاده روی چندان طولانی در دشت ندارید بهتر است که آب مورد نیاز خود را از همان چشمه ابتدای دشت بردارید.

* اطراف رودخانه آبنیک نیز مثل سایر نقاط دیدنی منطقه لوسان و فشم، روزهای جمعه معمولا شلوغ و مملو از جمعیت است که برای گذران اوقات فراغت به همراه خانواده به دل طبیعت آمده‌اند. اگر قصد اتراق و نشستن در کنار رودخانه را دارید یا پنج شنیه به آبنیک بروید و یا جمعه صبح زود راه بیافتید که برای پیدا کردن جای مناسب به مشکل برنخورید. عصر هم زودتر عزم بازگشت کنید تا در ترافیک مسیر گیر نکنید.

تصاویری از تنگه آبنیک و دشت جانستون

(برنامه صعود به قله خرسنگ، به همراه گروه “همه ما” ، 29 تیر 1391):

خیابان جانستان در امتداد رودخانه آبنیک: