ترکمن صحرا؛ زیارتگاه و گورستان خالد نبی ، نوروز 1394
جاذبه های گردشگری استان گلستان، شهرستان کلاله
گزارش ارسالی به ماهنامه پیام بهمن (شماره 129 اردیبهشت 94)
گزارش ارسالی به مجله جهانگردان ، فروردین 95
مجموعه زیارتگاه و گورستان خالد نبی در یک منطقه کوهستانی، در فاصله 90 کیلومتری شمال شرق شهرستان گنبدکاووس و 60 کیلومتری شمال شهرستان کلاله و بر فراز قله‌ای با ارتفاع 670 متر از سطح دریا واقع شده است.
راه ارتباطی زیارتگاه خالد نبی یک جاده آسفالته پر پیچ و خم با مناظری بدیع و زیباست که دو طرف آن را مراتع، دشت‌ها و تپه‌ماهورهای زیبا فراگرفته است. اگر در فصل بهار به این منطقه بروید سرسبزی و زیبایی منحصربه‌فرد این جاده قطعاً خاطره‌ای ماندگار را برای شما رقم خواهد زد. از آن جاده‌ها که دلت می‌خواهد کش بیاید و تمام نشود!
در نزدیکی بقعه خالد نبی، بقعه‌های عالم بابا و چوپان آتا و در فاصله‌ی کمی دورتر، قبرستان تاریخی و باستانی با سنگ‌قبرهای منحصربه‌فرد قرار دارد. طبق روایات رایج بین اهالی، عالم بابا، پدر همسر خالد نبی و چوپان آتا، شبان خالد نبی یا یکی از اولیای گمنام و یا یکی از همراهان وی بوده است که همگی آنها موردتوجه و احترام ترکمن‌ها هستند. از فراز قله و زیارتگاه خالد نبی دره‌ای وسیع با مناظری بسیار چشم‌نواز در معرض دید قرار می‌گیرد که به آن هزار دره یا هزار تپه می‌گویند.
زیارتگاه خالد نبی – مقبره چوپان آتا
در مجاورت و محوطه بیرونی زیارتگاه خالد نبی در بالای قله، تیر چوبی وجود دارد که به چوب درمان یا چوب سرگرمی معروف است. جنس چوب از جنس درختان روسی و بنام سوور است که در مجاورت چشمه خضر زنده وجود دارد . مردم اعتقاد دارند که هر کس دندان‌درد دارد و یا تمایل دارد که به دندان‌درد مبتلا نشود بایستی از تیر چوبی یادشده بالا برود و نوک آن را گاز بگیرد! براثر استفاده زیاد از این تیر چوبی، سطح خارجی آن بسیار صاف و صیقلی شده است به‌نحوی‌که بالا رفتن از آن به‌دشواری ممکن است.
گورستان خالد نبی و مجموعه‌های وابسته به آن در سال 1380 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت ملی رسیده اما تاکنون سلسله کاوش‌های باستان‌شناسی در آن انجام نشده است. بهترین زمان برای بازدید از زیارتگاه خالد نبی – سیاحت و زیارت- ماه‌های فروردین و اردیبهشت است. خصوصا اواخر فروردین ماه که رویش شقایق ها در مزارع کلزا منظره بی نظیری از رنگ های زرد و قرمز به وجود می آورد.
مجموعه زیارتگاهی خالد نبی دارای امکانات رفاهی از قبیل: پارکینگ، سرویس بهداشتی، اتاق‌های اسکان زائرین و سوئیت با امکانات گرمایش و پخت‌وپز است. هزینه اجاره یک اتاق (با گرمایش) برای یک شب، 20 هزار تومان در نوروز 94 بود.
به دلیل پر پیچ و خم و بعضاً خراب بودن آسفالت جاده، فاصله زمانی خالد نبی از شهرستان کلاله حدود 1.5 ساعت و از گنید کاووس بیش از 2 ساعت است. سفر ما از گنبد به خالد نبی با خودرو شخصی، بدون ترافیک، حدود 2.5 ساعت طول کشید که البته ما از این راه نسبتا طولانی اصلا خسته نشدیم چرا که در تمام طول مسیر، محو تماشا و عکاسی از زیبایی‌های مسیر جاده بودیم. اینجا مصداق کامل این جمله است که: راه بخشی از سفر است. 6 کیلومتر انتهای مسیر خاکی است که هموار و مشکل خاصی برای عبور از آن نیست. در جوار زیارتگاه پارکینگ برای خودروها تعبیه شده و دسترسی به زیارتگاه نیاز به پیاده‌روی خاصی ندارد اما در ایام شلوغ ممکن است به دلیل پر شدن ظرفیت پارکینگ مجبور به چند دقیقه پیاده‌روی در شیب انتهایی زیارتگاه شوید.
اینکه چه روزهایی و چه ایامی این زیارتگاه در اوج شلوغی و یا احیاناً ازدحام جمعیت قرار می‌گیرد اطلاع دقیق ندارم اما در تاریخ 12 فروردین 1394 که ما آنجا بودیم همان‌طور که در تصاویر می‌بینید چندان شلوغ نبود. خصوصاً اینکه ما سعی کردیم صبح، زودتر از گنبد راه بیفتیم و در نتیجه حدود ساعت 10 صبح خالد نبی بودیم.
بقیه در ادامه مطلب
زندگی نامه حضرت خالد نبی:
به نقل از کتاب ناسخ التواریخ، خالدبن سنان(ع) 6123 سال بعد از به دنیا آمدن حضرت آدم(ع) و در سال 530 میلادی بر تخت نبوت نشسته و مردم زمان خود را به شریعت حضرت عیسی(ع) دعوت می‌نموده است. به‌عبارت‌دیگر فاصله زمانی بین ظهور خالد نبی(ع) و ولادت خاتم‌الانبیاء 40 سال است. نسب آن حضرت به حضرت اسماعیل ذبیح‌الله(ع) می‌رسد. خالدبن سنان(ع) در سرزمین عدن (یمن کنونی) می‌زیسته و از قبیله «بنی عبس بغیض» بوده است. ایشان در زمره پیامبران تبلیغی بدون کتاب و آخرین مبلغ دین مسیح بوده که وظیفه‌اش ایجاب می‌کرد به‌عنوان مبلغ دینی به همه‌جا سفر کند و مردم را به پذیرش دین مسیح دعوت نمایند. در آن زمان در ایران خسرو انوشیروان پادشاهی می‌کرد و آیین زرتشت مذهب رسمی اکثر ایرانیان بود. طبق روایات، آن حضرت دخترشان را به خاتم پیامبران، حضرت محمد (ص) بشارت داده و دختر ایشان در ایام کهنسالی به محضر پیامبر (ص) رسیده و به دین مبارک اسلام شرف‌یاب می‌شوند.
***
گورستان «خالد نبی»؛ رازآلود و آرام در سبزه‌زارها
(به نقل از وبسایت “ترکمن در رسانه” با ویرایش)
http://mediaturkmen.blogfa.com/post-17.aspx
جایی در دوردست‌های شمال گلستان بر روی تپه‌ماهورهای سبز صحرا، گورستانی باستانی با مناظر عجیب و خیره‌کننده قرار دارد که آدمی را به اسرار ناشناخته تاریخ بازمی‌گرداند! گورستانی با سنگ‌قبرهای منحصربه‌فرد و بی‌نظیر که تا 5 متر قد دارند و هنوز قدمت دقیق آنها معلوم نیست. سنگ مزارهای گورستان خالد نبی که طول آنها حداقل بین نیم تا حداکثر 5 متر است، با قطری بیش از 50 سانتی‌متر و وزنی بالغ‌بر 2 تن به‌صورت ایستاده و در شکل‌هایی تجریدی، از سنگ یکپارچه حجاری و تراشیده شده است. این سنگ مزارها که تعداد آنها به حدود 600 عدد می‌رسد، در منطقه‌ای کوهستانی در شمال‌شرق استان گلستان قرار دارد و منظره‌ای رازآلود را به تصویر کشیده‌اند.
علیرضا حصارنوی باستان‌شناس استان گلستان برداشت و نظرش را -که درنتیجه پژوهش‌های میدانی و مطالعه در کتاب‌ها و گزارش‌ها کسب کرده است- اینچنین بازگو می‌کند:
سنگ مزارهای این گورستان را که از سنگهای یکپارچه تراشیده شده، به سه دسته کلی می‌توان تقسیم کرد:
دسته اول: سنگ مزارهای استوانه‌ای بلند، مستقیم و عمود که بدنه و مقطع مدور آنها گاهی با شکلی شبیه شمع کوچک حجاری شده و برخی از آنها در انتها به شکل شب‌کلاه یا کلاه‌خود تراشیده شده‌اند. ارتفاع آنها حداقل یک متر تا حداکثر پنج متر و ارتفاع قابل‌رؤیت آنها از سطح زمین در این گروه از سنگ مزارها از 60 سانتی‌متر تا حدود 4 متر می‌رسد و احتمال می‌رود برای گور مردان ساخته‌شده باشد.
دسته دوم: سنگ مزارهایی صلیبی‌شکل و یا به‌صورت نیم‌کره که اندازه آنها کوتاه‌تر از سنگ مزارهای گروه اول است. مقطعی مستطیل شکل دارد که در قسمت پهن و گرد از بالا به پایین آویخته شده است. نمونه‌هایی از آنها انسان‌هایی را در ذهن تداعی می‌کند که ایستاده و دست‌به‌کمر زده‌اند که احتمالاً مربوط به گور زنان بوده و در نوع خود بی‌نظیر هستند.
دسته سوم: سنگ مزارهایی که به شکل شاخ قوچ ساخته شده‌اند. این سنگ‌ها از حیث تعداد بسیار کمتر از دو دسته دیگر یافت می‌شوند.
قدمت و تاریخ سنگ مزارها در گورستان خالد نبی نامشخص و مبهم است. اکثر سنگ مزارها ساده و فاقد کتیبه هستند. چنانچه نوشتاری هم بر روی آنها حجاری شده بود، به‌مرور زمان فرسوده و تخریب شده است، اما با توجه به یافته‌ها و مواد فرهنگی که باستان‌شناسانی همچون دکتر ستوده و جبرئیل نوکنده جمع‌آوری کرده‌اند، قدمت آنها به دوره اسلامی سده‌های 6 تا 8 هجری می‌رسد و نظر به زمان حیات خالد نبی احتمالاً این گورستان متعلق به دوره اسلانی (دوره میانی تا دوره متأخر اسلامی) می‌باشد.
***
—————————————————————-
جاده منتهی به زیارتگاه خالد نبی:
مسیر زیارتگاه و گورستان خالد نبی
زندگی نامه حضرت خالد نبی:
به نقل از کتاب ناسخ التواریخ خالدبن سنان (ع) 6123 سال بعد از بدنیا آمدن حضرت آدم (ع) و در سال 530 میلادی بر تخت نبوت نشسته و مردم زمان خود را به شریعت حضرت عیسی (ع) دعوت می کرد و نسب آن حضرت به حضرت اسماعیل ذبیح الله (ع) می رسد. به عبارت دیگر فاصله زمانی بین ظهور خالدنبی (ع) و ولادت خاتم الانبیاء 40 سال است.
خالدبن سنان (ع) در سرزمین عدن که در یمن می باشد می زیسته است و از قبیله «بنی عبس بغیض» می باشد. ایشان در زمره پیامبران تبلیغی بدون کتاب و آخرین مبلغ دین مسیح بوده و وظیفه اش ایجاب می کرد که بعنوان مبلغ دینی به همه جا سفر کند و مردم را به پذیرش دین مسیح دعوت کند. در آن زمان در ایران خسرو انوشیروان پادشاهی می کرد و آیین زرتشت مذهب رسمی اکثر ایرانیان بود.
—————————————————————
گورستان «خالد نبی»؛ رازآلود و آرام در سبزه‌زارها
(به نقل از وبسایت “ترکمن در رسانه”)
جایی در دوردست‌های شمال گلستان بر روی تپه ماهورهای سبز صحرا گورستانی باستانی با منظره خیره‌کننده و عجیب قرار دارد که آدمی را به اسرار همچنان ناشناخته تاریخ بازمی‌گرداند، گورستانی با سنگ قبرهای منحصربه‌فرد و بی‌نظیر که تا 5 متر قد دارند و هنوز قدمت دقیق آنها معلوم نیست.
سنگ مزارهای گورستان «خالد نبی» که طول آنها حداقل بین نیم تا حداکثر 5 متر است، با قطری بیش از 50 سانتی‌متر و وزنی بالغ بر 2 تن به‌صورت ایستاده و در شکل‌هایی تجریدی از سنگ یکپارچه حجاری و تراشیده شده است. این سنگ مزارها که تعداد آنها به حدود 600 عدد می‌رسد، در منطقه‌ای کوهستانی در شمال‌شرق استان گلستان قرار دارد و منظره‌ای رازآلود را به تصویر کشیده‌اند.
علیرضا حصارنوی باستان‌شناس استان گلستان برداشت و نظرش را -که در نتیجه پژوهش‌های میدانی و مطالعه در کتاب‌ها و گزارشات کسب کرده است- اینچنین بازگو می‌کند:
سنگ مزارهای این گورستان را که از سنگهای یکپارچه تراشیده شده، به سه دسته کلی می توان تقسیم کرد:
دسته اول: سنگ مزارها استوانه‌ای بلند، مستقیم و عمود که بدنه و مقطع مدور آنها گاهی با شکلی شبیه شمع کوچک حجاری شده و برخی از آنها در انتها به شکل شب‌کلاه یا کلاه‌خود تراشیده شده‌اند. ارتفاع آنها حداقل یک متر تا حداکثر پنج متر و ارتفاع مرئی آنها از سطح زمین در این گروه از سنگ مزارها از 60 سانتی‌متر تا حدود 4 متر می‌رسد و احتمال می‌رود برای گور مردان ساخته شده باشد.
دسته دوم: سنگ مزارهایی صلیبی شکل و یا به‌صورت نیم‌کره که اندازه آنها کوتاه‌تر از سنگ مزارهای گروه اول است، مقطعی مستطیل شکل دارد که در قسمت پهن و گرد از بالا به پایین آویخته شده است. نمونه‌هایی از آنها انسان‌هایی را در ذهن تداعی می‌کند که ایستاده و دست به کمر زده‌اند که احتمالاً مربوط به گور زنان بوده و در نوع خود بی‌نظیر هستند.
دسته سوم: سنگ مزارهایی که به شکل شاخ قوچ ساخته شده‌اند. این سنگ‌ها از حیث تعداد کمتر از دو دسته دیگر یافت می‌شود.
قدمت و تاریخ سنگ مزارها در گورستان خالد نبی نامشخص و مبهم است. اکثر سنگ مزارها ساده و فاقد کتیبه هستند. چنانچه نوشتاری هم بر روی آنها حجاری شده بود، به مرور زمان فرسوده و تخریب شده است، اما با توجه به یافته‌ها و مواد فرهنگی که باستان‌شناسانی همچون دکتر ستوده و جبرئیل نوکنده جمع‌آوری کرده‌اند، قدمت آنها به دوره اسلامی سده‌های 6 تا 8 هجری می‌رسد و نظر به زمان حیات خالد نبی احتمالاً این گورستان متعلق به دوره اسلانی (دوره میانی تا دوره متأخر اسلامی) باشد.
منبع: http://mediaturkmen.blogfa.com/post-17.aspx
————————————————————-
جلوه‌هایی زیبا از جاده منتهی به خالد نبی:
مسیر خالد نبی
مسیر خالد نبی
6 کیلومتر انتهای مسیر جاده خاکی است:
مسیر خالد نبی
انتهای مسیر، پارکینک زیارتگاه:
زیارتگاه خالد نبی
بقعه متبرکه حضرت خالد نبی:
بقعه متبرکه حضرت خالد نبی
بقعه متبرکه حضرت خالد نبی
چوب درمان یا چوب سرگرمی:
در مجاورت و محوطه بیرونی زیارتگاه خالدنبی در بالای قله، تیر چوبی وجود دارد که به چوب درمان یا چوب سرگرمی معروف است. جنس چوپ از جنس درختان روسی و بنام سوور است که در مجاورت چشمه خضر زنده وجود دارد . مردم اعتقاد دارند که هر کس دندان درد دارد و یا تمایل دارد که به دندان درد مبتلا نشود بایستی از تیر چوبی یاد شده بالا برود و نوک آن را گاز بگیرد! بر اثر استفاده زیاد از این تیر چوبی، سطح خارجی آن بسیار صاف و صیقلی شده است به نحوی که بالا رفتن از آن به دشواری ممکن است.
زیارتگاه خالد نبی – چوب درمان یا چوب سرگرمی
طبیعت بهاری زیارتگاه:
زیارتگاه خالد نبی
مقبره عالم بابا (پدر همسر خالد نبی) در جوار و در شرق زیارتگاه خالد نبی:
زیارتگاه خالد نبی
مقبره چوپان آتا (از خادمین حضرت) در جوار و در غرب زیارتگاه خالد نبی:
زیارتگاه خالد نبی – مقبره چوپان آتا
هزار دره یا هزار تپه از فراز زیارتگاه:
زیارتگاه خالد نبی – هزار دره یا هزار تپه
زیارتگاه خالد نبی – هزار دره یا هزار تپه
مسیر منتهی به گورستان باستانی:
مسیر گورستان خالد نبی
مسیر گورستان خالد نبی
مسیر گورستان خالد نبی
گورستان باستانی و تاریخی:
در این گورستان ِ منحصر به فرد، سنگهای بلند (به شکل آلت مردانه) برای مردان و سنگهای با دو منحنی (تداعی کننده پستان) برای زنان می باشد.
گورستان خالد نبی
گورستان خالد نبی
گورستان خالد نبی
نمونه‌ای از یک سنگ قبر زنانه:
گورستان خالد نبی
نمونه‌ای از یک سنگ قبر مردانه:
گورستان خالد نبی
گورستان خالد نبی
گورستان خالد نبی
به دلیل عدم رسیدگی و حافظت درست، این قبرستان تاریخی از هجوم غارتگران آثار تاریخی در امان نمانده و شنیده ها حاکی از این است که هر ساله از تعداد این سنگهای با ارزش تاریخی کاسته می شود. و این هم اثر یکی از این کند و کاوها که احتمالا یکی از سنگ‌ها را درآورده و به یغما برده‌اند.
گورستان خالد نبی
جاده خاکی منتهی به خالد نبی در مسیر برگشت:
جاده آسفالت منتهی به خالد نبی در مسیر برگشت:
مسیر خالد نبی
پایان
