یخ زدگی اندامها در کوهنوردی

یخ زدگی اندامها در کوهنوردی، علائم و درمان

هایپوترمی Hypothermia

انجمن پزشکی کوهستان ایران:

این روزها شرایط زمستانی بر مناطق کوهستانی حکم فرما شده. سرما در ارتفاعات بلند همراه با باد، شرایط ویژه بروز یخ زدگی اندامها را فراهم می کند. یک بی احتیاطی ساده می تواند منجر به سرمازدگی و یخ زدگی اندامها شود و در صورت بروز چنین شرایطی شاید فرد ماه ها از پرداختن به ورزش کوهنوردی محروم شود. و یا اینکه فرد برای تمام عمر از ورزش کوهنوردی جدی محروم شود و یا از عوارض طولانی مدت آن رنج ببرد. باید در چنین شرایطی قبل از اینکه دچار حادثه شویم با فراگیری اطلاعات لازم از آن پیشگیری کنیم. یکی از این پیشگیریها داشتن یک کفش مناسب صعود در این فصل است. تجهیزات حرفه ای می تواند ما را در مقابل شرایط سخت زمستانی مقاوم کند
یخ زدگی اندامها اصطلاحی است که برای  آسیب های ناشی از سرما یعنی دمای پایین تر از نقطه انجماد به کار می رود. شدت سرمازدگی اندامها به درجه حرارت محیط، طول زمان در معرض قرار گرفتن و شدت وزش باد دارد. در این شرایط، رطوبت هوا هم یک عامل مهم است.
هر چه سرعت باد بیشتر باشد، احتمال سرمازدگی و یخ زدگی اندامها بیشتر می شود. وقتی درجه حرارت محیط در آب وهوای بدون باد 10 درجه زیر صفر باشد، اگر باد با سرعت 10 متر بر ثانیه بوزد، درجه حرارت به 30 درجه زیر صفر می رسد. حالا شما توجه کنید در ارتفاعات بالا که سرعت باد بسیار بیشتر از این خواهد بود چه اثری می تواند روی کوهنورد داشته باشند.

یخ زدگی یا هایپوترمی

بقیه در ادامه مطلب

سرمازدگی موضعی یا یخ زدگی اندامها:
تالیف:دکتر حمید مساعدیان
یخ زدگی عضو و اندامهای بدن در اغلب موارد بدنبال کاهش درجه حرارت محیط به کمتر از صفر درجه سانتی گراد و بیشتر در ورزش کوهنوردی و ورزش هایی که در طبیعت انجام میشود نظیر اسکی و… بوجود می آید. این بیماری معمولاً در نواحی انتهایی بدن مثل انگشتان دست و پا , لاله گوش، بینی، پوست ، چشم، گونه و… که معمولاً پوشش مناسب نیز ندارند اتفاق می افتد. اما در صورت تماس با سرما ممکن است در هر قسمتی از بدن ایجاد شود. یخ زدگی بر اساس شدت سرد بودن هوا و سرعت باد و رطوبت می تواند حتی در مدت زمان کوتاهی اتفاق بیافتد.  افزایش سرعت باد, اثری مشابه به کم شدن دمای هوا دارد. افراد مسن، اطفال، افرادخسته، گرسنه، دچار کم آبی، مستعدترین افراد برای یخ زدگی می باشند.

علائم  و نشانه ها :
احساس سرما در ناحیه ی مربوطه (که سپس به احساس درد تبدیل می شود).
کرخت شدن یا بی حس شدن ناحیه ی مربوطه
احساس مورمور یا سوزن سوزن شدن در عضو درگیر
موضع درگیر ( در افراد دارای پوست روشن)  به  رنگ قرمز روشن یا صورتی و (در افراد دارای پوست تیره ) رنگ خاکستری  به خود می گیرد و در نهایت قسمت سرمازده رنگ خود را از دست داده و به رنگ سفید تغییر رنگ میدهد .
تاول و ایجاد تورم بعد از چند ساعت بوجود می آید.
از دست دادن کامل حس , حتی در نواحی که قبلاً دردناک بوده اند کم کم بروز میکند .
تبدیل  پوست و اندام صدمه دیده به حالت چرمی شکل یا شبیه موم ( زرد یا سفید رنگ )

*معمولا درد سوزشی به طور موضعی و تدریجی ایجاد می شود، البته اگر سرما شدید باشد ممکن است این علامت ایجاد نگردد،  چرا که تمام حس موضع از بین رفته و بافت کاملا یخ زده است.

در نهایت عضو صدمه دیده سفت و سخت می شود و در لمس شبیه چوب یا گوشت یخ زده خواهد شد .
بعد از دو هفته در صورت عدم برگشت و بهبودی بافت صدمه دیده موضع دچار گانگرن خشک وسیاهی عضو خواهد شد.

کمکهای اولیه یخ زدگی:
عضو سرمازده را ازتماس بیشتر با برف و یخ و سرما ،باد و رطوبت محافظت کنید.
از برخورد” مجدد” عضو صدمه دیده با سرما و باد جلوگیری کنید.
از انجام کارهای زیر باید به شدت پرهیز کنید :
1- مالیدن یا ماساژ دادن مستقیم عضو صدمه دیده
2- مالیدن برف بر روی عضو صدمه دیده
3- پاره کردن تاول ها
4- از حرکت دادن عضو آسیب دیده , به ویژه راه رفتن روی پای آسیب دیده پرهیز نمایید.
5- ازمالیدن پماد , کرم یا مواد مختلف دیگر بر روی پای آسیب دیده اجتناب کنید.
6- ازگرم کردن عضو آسیب دیده با حرارت خشک مثل بخاری , شوفاژ , شعله آتش , گرفتن روی موتور خودرو و ….پرهیز نمایید. زیرا باعث صدمه بیشتر به عضو یخ زده و صدمه دیده می شود . بی حس شدن عضو آسیب دیده سبب می شود که مصدوم درد ناشی از حرارت را متوجه نشود.
قسمت سرما زده توسط گرمای بقیه ی قسمت های بدن گرم شود. دست گرم را می توان روی گونه یا بینی سرما زده قرار داد، دست سرما زده را می توان زیر بغل یا روی پوست شکم گذاشت. در شرایط بحرانی در مخیطی امن پای سرمازده را می توان روی پوست شکم همنورد خود قرار داد.
توصیه می شود در صورت وجود آب گرم با درجه حرارت 40 تا 41 درجه سانتی گراد , عضو آسیب دیده را دریک تشت محتوی آب گرم 38-42 درجه سانتیگرادقرار دهید. و این عمل را روزی سه بار تکرار کنید.

عوامل زیر باعث مستعدتر شدن فرد برای سرمازدگی و یخ زدگی خواهد شد :
مصرف دخانیات (سیگار )، مصرف نوشابه های الکلی و حاوی کافئین , تغذیه نامناسب , خستگی و نداشتن استراحت کافی , مصرف برخی داروها(خصوصا داروهای خواب آور) , کفش و لباس نامناسب , سن بالا و سابقه بیماری حاد یا مزمن نظیر دیابت نیز باعث مستعدتر شدن فرد برای ابتلا به سرمازدگی و یخ زدگی خواهد شد .

سرپرست تیم یا مسئول گروه باید:
– فرد سرما زده را باید هر چه سریعتر به یک محل دور از سرما و باد(چادر یا پناهگاه) منتقل کند.
اگر مطمئن نیستید که بتوانید از محیط سرما خارج و دور شوید، پاهای سرمازده را گرم نکنید زیرا با پای سرمازده بدون احتمال آسیب بیشتر می توان برای مدتی کوهپیمایی کرد، ولی اگر پاها گرم شوند، درد شدیدی ایجاد می شود و راه رفتن را بسیار مشکل می شود ضمنا بافتی که یکبار یخ زده و گرم شود و در اثر بی احتیاطی دوباره یخ بزند آسیب بافتی به عضو بسیار بیشتر خواهد بود. در پناهگاه برای درمان سرمازدگی موضعی از  آب گرم (40 درجه سانتی گراد ) می توان استفاده کرد.

عوارض اگر بعد از چند ساعت یا چند روز، در محل سرمازده تاول ایجاد شد، از دستکاری آن خودداری شود. زیرا پوست سطح تاول بهترین مانع در راه عفونت است. عارضه طولانی مدت سرمازدگی، حساسیت شدید پوست آن قسمت به سرما، تعریق و درد های سوزشی است.

منبع: وبسایت انجمن پزشکی کوهستان ایران

در همین ارتباط بیشتر بخوانید:

مبحث یخ زدگی اندامها… ، وبسایت پزشکی کوهستان

یخ زدگی کوهنورد تهرانی در دماوند!

این عکس متعلق به یکی از کوهنوردان تهرانی است که متاسفانه در اثر بی احتیاطی و نداشتن کفش مناسب در مسیر بارگاه جنوبی دماوند دچار یخ زدگی هر دو پا گردیده و بعلت نداشتن اطلاعات کافی، بعد از یخ زدگی هر دو پا بوسیله آتش اقدام به گرم کردن پاها نموده و شدت صدمه را دوچندان نموده است و بعد از دو ماه در نهایت هر دو پای کوهنورد مزبور از ناحیه انگشتان (هر ده انگشت پاها) قطع گردیده است.

مطالب مرتبط:

صاعقه زدگی

راهنمای کوهنوردی برای مبتدی ها