وندا رتکویچ؛ بانوی کوهنورد قرن بیستم
وندا رتکویچ ؛ Wanda Rutkiewicz ؛ 1943-1992 ، کوهنورد نامدار لهستانی
وندا رتکویچ (واندا روتکویچ ، واندا روتویویچ) در خانواده ای لهستانی در شهر پلونگیانی که امروزه بخشی از خاک لیتوانی به شمار می آید متولد شد. وندا رتکویچ بی‌شک بزرگترین بانوی کوهنورد قرن بیستم بود. او در ۲۲ اکسپدیشن فعال بود که بیشتر آنها در هیمالیا، پامیر و آلپ بودند. او موفق به صعود هشت قله بالای 8 هزار متر جهان شد. وندا به عنوان اولین زن کوهنورد جهان سرپرستی صعود به K2 را به عهده داشت و موفق به صعود و فرود از این قله مخوف بدون اکسیژن شد و به سلامت بازگشت و افسانه نفرین K2 برای زنان را شکست. در عین حال او به عنوان سومین زن جهان و اولین بانوی غربی موفق به صعود به اورست شد.
پس از اشغال بخش شرقی لهستان توسط نیروهای ارتش سرخ شوروی، وی به همراه خانواده اش به بخش غربی کشورش مهاجرت نمود. وی تحصیلاتش را در رشته الکترونیک با مدرک مهندسی به پایان رساند. وی نویسنده ای متبحر بود و در زمینه فیلمسازی از طبیعت نیز فعالیتهای بسیاری نمود.
با صعود به عنوان نخستین لهستانی و اولین زن اروپایی فاتح قله اورست خیلی زود در کوهنوردی شهره شد. وندا با صعود 16 اکتبر سال 1978 خود به اورست بعنوان سومین زن فاتح این کوه شهرت جهانی یافت و فتح 14 قله 8000 متری برایش دور از تصور نبود.
اما شهرت وی پیش از صعودش به اورست با سرپرستی تیمی از زنان بر روی قله گاشربروم III آغاز شد. این نخستین کوه مرتفعی بود که اولین صعود آنرا زنان کوه نورد انجام می دادند. در کی 2 وندا ابتدا در سال 1982 سرپرستی تیمی متشکل از 12 زن را بر عهده داشت اما بدلیل خرابی هوا ناکام به خانه بازگشت. سپس در 1986 عضو تیم کوچک لیلین و موریس بارارد بود و در 23 جون بعنوان نخستین زن فاتح این کوه پیش از لیلین بارارد به قله رسید. روز بعد در بازگشت از کمپ سوم لیلین و موریس هر دو بر اثر سقوط بهمن کشته شدند تا لیلین بارارد نخستین زنی باشد که جانش را در این کوه از دست می دهد، جسد لیلین در 19 جولای همان سال در نزدیکی کمپ اصلی یافت شد و موریس را هم در سال 98 در همان حوالی پیدا کردند. البته یک ماه پس از صعود وندا و لیلین، جولی توریس کوه نورد زن انگلیسی نیز بعنوان سومین زن، فاتح کی 2 شد اما نفرین کوه او را هم به کام مرگ برد. در سال 85 وندا به همراه کریستین پالموسکا و آنا زروینسکا نخستین تیم مستقل زنان بودند که موفق به فتح کوه نانگاپاربات می شدند (یکسال قبل لیلین بارارد بعنوان اولین زن از این کوه بالا رفته بود). در 18 سپتامبر 87 به همراه پیزارک وارسکی قله اصلی شیشاپانگما را صعود کرد و در 12 جولای 89 به همراه رونی لمپارد انگلیسی بر فراز گاشربروم دو ایستاد.
وندا رتکویچ (واندا روتکویچ ، واندا روتویویچ) ؛ Wanda Rutkiewicz
رتکویچ در 16 جولای 90 نیز گاشربروم یک را به همراه پانکو پانکویچ صعود کرد. اما شاید بهترین سال کوه نوردی وندا یکسال پیش از مرگش بود که وی توانست در 26 سپتامبر چوآیو و در 22 نوامبر آناپورنا را به شکل انفرادی فتح نماید. در سال 92 در حالیکه پزشکان به او در مورد مشکل کلیه هایش اخطار کرده بودند به کانچن چونگا رفت و آخرین بار در روز 12 می 92 در ارتفاع 8200 متری بوسیله کارلوس کارسولیو در حالی بر روی یال جنوب غربی دیده شد که خود را برای صعود انفرادی روز بعد آماده می کرد. کارسولیو در همان روز قله را صعود کرد. رتکویچ در آن شب فاقد کلیه لوازم شب مانی بود. بعدها دیگر هیچکس جسد وی را ندید. وندا در زمان مرگ 49 سال سن داشت.
پس از مرگ وندا سالها طول کشید تا زنان دیگری همچون ادورنه پاسابان اسپانیایی و گرلین کالینبرنر اتریشی موفق به صعود این تعداد قله 8 هزار متری شوند. روابط عمومی قوی، سبک صعود، تلاش برای صعودهای مستقل زنان و قدرت رهبری از عوامل ماندگاری نام وندا رتکویچ به شمار می آیند.
صعودهای شاخص وندا رتکویچ:
1- 1975 نخستین صعود گاشربروم III- نخستین صعود کوه
2- 1978 اورست- سومین زن فاتح کوه
3- 1985 نانگاپاربات
4- 1986 کی2- نخستین زن فاتح کوه
5- 1987 شیشاپانگما
6- 1989 گاشربروم II
7- 1990 گاشربروم I
8- 1991 چوآیو- انفرادی
9- 1991 آناپورنا- انفرادی
10- 1992 کانچن چونگا- مرگ در ارتفاع 8200 متر
بقیه در ادامه مطلب
——————————————————————————————-
وندا رتکویچ ؛ Wanda Rutkiewicz
در سال ۱۹۸۱ در کوه البروس یک اسکی‌باز به شدت با وندا رتکویچ برخورد کرد که در این حادثه دو پایش شکست و برای دو سال از عصای زیربغل استفاده می‌کرد. روحیه مبارزه‌جوی وندا سرانجام باعث شد که برنامه اکسپدیشن به K2 را سرپرستی کند و در تابستان ۱۹۸۶ به عنوان اولین زن کوهنورد، قله K2 را از مسیر Abruzzi Spur بدون اکسیژن صعود کرد و به سلامت بازگشت. پس از صعود به K2 دو همنورد زوج او ـ لیلیان و ماوریس باراد ـ در مسیر بازگشت از قله به علت طوفان از مسیر منحرف شدند و سقوط کردند. این اتفاق ناخوشایند برای وندا به کابوسی مبدل شد.
(در تابستان ۱۹۸۶، سیزده نفر جان خود را در این قله از دست دادند و به تابستان سیاه معروف شد).
وندا رتکویچ در دو دهه لیدر بی‌رقیب در گسترش تاکتیک‌ها و فلسفه کوهنوردی بانوان به ویژه در ارتفاعات بالا بود. هدف او مبارزه با باور عموم درباره ضعیف بودن زنان بود. در سال ۱۹۸۵ او پروژه «کاروان آرزوها» را آغاز کرد. پروژه‌ای که هر کدام از قله‌های بالای 8 هزار متری را صعود کنند. هدف وندا رتکویچ این بود که اولین زن صعودکننده به تمامی ۱۴ قله بالای 8 هزار متر باشد.
فعالیتهای وندا به موازات کوهنوردی:
وندا رتکویچ نویسنده و مقاله‌نویس توانایی بود. او دو کتاب منتشر کرد و گزارشات و مقالات فراوانی را درباره صعودهایش و تجربیات کوهنوردی به رشته تحریر درآورده است. وندا طی دهه‌های آخرین عمرش انرژی زیادی را برای ساختن فیلم صرف کرد که گوشه‌ای از آن شامل: رخ جنوبی آکونکاگوآ، K2 ، نانگاپاربات و گاشربروم II، و فیلمی در مورد مردم ناحیه بالتورو (Baltro)
مرگ در کانچن جونگا:
وندا در کانچن‌جونگا به همراه کوهنورد مکزیکی کارلوس کارسولیو در ساعت ۳:۳۰ صبح ۱۲ ماه مه ۱۹۹۲ از کمپ ۴ (۷۹۵۰ متر) صعود به قله را آغاز کردند. بعد از چند ساعت کوهنوردی در برف عمیق، کارسولیو موفق به صعود کانچن‌جونگا شد و به پایین بازگشت. او در اتفاع ۸۳۰۰-۸۲۰۰ متر وندا را دید که از نظر فیزیکی کاملاً تحلیل رفته بود و در عین حال قضاوت درستی از شرایط نیز نداشت و قصد داشت بیواک کند، در حالی که غذایی برای خوردن همراه نداشت و وسایلی هم برای بیواک همراهش نبود. وندا تصمیم داشت تا روز بعد قله را سولو صعود کند. اصرار کارسولیو برای برگرداندن وندا تأثیری در عزم او نداشت. این آخرین دیدار با بانویی فولادین بود که در کوهستان آبدیده شده بود و در نهایت کانچن‌جونگا این کوهنورد افسانه‌ای را در ۴۹ سالگی برای همیشه در آغوش کشید. کوهنوردی لهستان بعد از مرگ وندا رتکویچ هرگز بدیلی برای این بانوی توانمند و با اراده نداشته است.
زندگی شخصی وندا رتکویچ:
وندا دوبار ازدواج کرد اما عشق بزرگ او در زندگی آخرین همسرش پزشک و کوهنورد آلمانی کرت لینسه کروکر (kurt Lyncekruger) بود که در هنگام صعود به برودپیک در مقابل چشمانش سقوط کرد و جان خود را از دست داد. این واقعه برایش بسیار دردناک بود، اکسپدیشن را رها کرد و او آخرین یار زندگیش بود. وندا فرزندی نداشت. در طی ۲۵ سال فعالیت کوهنوردی ، وندا ۳۰ نفر از دوستان و همنوردانش را از دست داد ولی روح بزرگ او همواره انرژی دوباره ای در او برای ادامه کوهنوردی ایجاد می کرد. (مجله Rock ice)
———————————————————————
منابع:
آشنایی با کوهنوردان نامدار جهان (وبسایت اسپیلت)
پایان
مطالب مرتبط در همین سایت:
